Quý
Hiền giả Minh Triết thân mến!
Nhân Ngày Giỗ Phật hoàng Trần Nhân
Tông năm nay, tôi chia sẻ với quý Hiền giả một số điểm chính mà chúng ta là thế
hệ con cháu vẫn cần học tập ở Ngài để phát triển Tình Thương và Trách Nhiệm Tự
Nguyện đối với chính mình, gia đình, quê hương, dân tộc và với nhân loại trên
hành tinh này.
-Khi Ngài nhường ngôi cho con trai
là Trần Anh Tông, ra khỏi triều đình, đi khắp nơi giảng đạo thì có một hôm Ngài
về lúc nửa đêm và ghé ngang triều đình. Khi đó vua Trần Anh Tông đã say rượu và
ngủ rồi. Ngài mới sai người lấy sổ sách của triều đình cho Ngài xem. Đích thân
Ngài lật sổ sách ra xem và Ngài thấy rằng triều đình tuyển người nhiều quá,
lương bổng nhiều quá và chi tiêu lớn quá.
Ngài ngồi kiểm tra sổ sách tới gần
sáng. Khi đó, Ngài mới cho gọi Trần Anh Tông dậy và khi Trần Anh Tông biết rằng
có vua cha về thăm vương triều bất ngờ không báo trước và đang ngồi trong triều
đình xem sổ sách từ khuya tới giờ thì Trần Anh Tông sợ quá, đến trước cha mình
quỳ lạy xin lỗi. Nhưng Ngài Trần Nhân Tông rất cứng rắn với Trần Anh Tông. Ngài
nói với Trần Anh Tông thế này: “Nhà ngươi
đừng có tưởng rằng ta chỉ có một người con trai thôi sao? Nếu nhà ngươi làm
không xong thì ta sẽ cho đứa con trai khác lên thay thế. Một đất nước nhỏ và
nghèo như thế này, mà triều đình lại tuyển người đông như thế này, trả lương và
chi phí lớn như thế này thì làm sao mà dân chịu cho nổi?! ”.
Trần Anh Tông nghe vậy vội quỳ lạy
và xin lỗi và hứa sửa lại điều đó. Đó là một ví dụ về tình thương của Ngài đối
với dân và sự nghiêm khắc với người con đang làm vua. Ngoài Trần Anh Tông ra Phật
Hoàng Trần Nhân Tông cũng thường nhắc nhở quan lại hãy sống gương mẫu và làm
cho dân tin yêu mình.
-Một câu chuyện khác là đối với những
người nghèo khổ đang gặp nhiều khó khăn, tình thương của Ngài được thấy qua
hình ảnh trên đường vi hành, khi đi ngang qua chỗ người ăn xin đang đói rét ngồi
bên đường, Ngài đã dừng lại thăm hỏi và khích lệ người ấy tự tin vào khả năng của
mình để vượt qua đói nghèo.
-Một ví dụ nữa để chỉ tình người lớn
lao của Phật Hoàng là khi Ngài còn đang làm vua, vào một ngày mùa đông giá rét,
Ngài đích thân xuống thăm nhà tù để kiểm tra xem những tù nhân ở đó có bị các
quan lại cai quản nhà tù bỏ bê phải chịu đói rét hay không – họ là những người
có tội phải đi tù, nhưng họ cũng là con người. Rồi ngài chỉ đạo phải giải quyết
cho các tù nhân có chăn màn, chiếu gối, quần áo đủ ấm trong mùa đông. Một ông
vua mà đích thân xuống nhà tù xem các tù nhân có đủ ấm, đủ no trong mùa đông
hay không – đây là một chuyện hiếm có mà cho đến tận bây giờ, chưa chắc đã có một
ông tổng thống nào, một vị lãnh đạo quốc gia nào mà đích thân đi xuống thăm các
tù nhân và coi họ cũng là con người và cũng cần đến tình người như trẻ con cần
tình thương của bố mẹ.
-Hay là trong một câu chuyện khác,
khi đó trong triều đình có một vị tướng bị thất sủng thì Đức Trần Nhân Tông đã
đích thân tới thăm và động viên an ủi vị tướng này rồi khuyến khích vị tướng đó
tham gia trở lại với công việc – Đó là một câu chuyện điển hình nói lên tình
thương của Ngài đối với các quan lại, tướng tá, chiến sỹ.
-Còn đối với quân thù, khi mà quân
Nguyên Mông thua trận thì Ngài ra lệnh phải cho người ta rút lui, không được
đánh chặn giữa đường. Với những người bị tử trận thì Ngài cho gửi về nước họ hoặc
cho mai táng đàng hoàng. Trong đó có một vị tướng tài của Nguyên Mông bị chặt đầu
thì Đức Trần Nhân Tông cho nối lại và Ngài lấy áo của mình phủ lên rồi cho đạy
nắp quan tài và gửi về nước họ. Coi như
Ngài tỏ lòng khâm phục vị tướng này có tài và trung thành với triều đình nhà
Nguyên hồi đó chứ không phải vị tướng này chủ mưu đi xâm lấn đất nước.
-Đối với các nhà sư, những năm khó
khăn thiếu thốn lương thực, thực phẩm thì Ngài cho xuất kho để nuôi các nhà
sư.
-Đối với sự giáo dục trách nhiệm của
quan lại triều đình với dân thì Ngài dạy rất kỹ là mỗi người quan phải làm
gương mẫu để phục vụ người dân. Không làm cho dân sợ, mà phải sống cho dân tin,
dân thích gần gũi mình và tin mình, không hối lộ, móc ngoặc, hà hiếp nhân dân.
Ngài đề nghị vua Trần Anh Tông triệu tập tất cả các quan lại để Ngài dạy.
-Đối với phương Bắc, trước đó có một
lệ là bất cứ vua nước Nam nào khi lên ngôi đều phải qua phương Bắc báo cáo và
được chuẩn y thì mới chính thức được làm vua. Nhưng với Ngài thì Ngài đã tìm
cách từ chối đến nỗi mà phương Bắc phải cất quân qua đánh để trừng phạt. Tính độc
lập dân tộc trong Ngài hết sức mạnh mẽ. Dù nước của tôi có nhỏ nhưng anh không
thể bắt tôi qua nước anh để xin phép anh cho tôi làm vua được. Cho nên, đường lối
chính trị, kinh tế hay là các chính sách của quốc gia của triều đình nước ta thời
bấy giờ rất độc lập với phương Bắc, họ không thể nào ảnh hưởng được.
Còn về trách nhiệm và tình thương đối
với gia đình:
-Đối với người vợ: Ngài rất mực yêu
thương cho đến trọn đời. Khi biết trước mình sắp từ biệt thế gian, Ngài đã cùng
vợ là Thái Hậu Tuyên Từ dùng bữa cơm tối cuối cùng đầy tình nghĩa vợ chồng.
- Đối với con gái: Phật Hoàng dạy
Huyền Trân Công Chúa hãy xây dựng cuộc sống riêng tư trên tình yêu dân tộc. Vì
dân tộc và quê hương mà xây dựng đời sống cá nhân chứ không phải như người thường.
Cái gì có lợi cho dân thì quyết tâm thực hiện dù là nhỏ nhất.
- Đối với cha mẹ Ngài một lòng hiếu
thảo luôn làm cho vua cha la Trần Thánh Tông không thất vọng về người con trai
thông minh, hiếu học, yêu thương giống nòi, có lòng thương người như Ngài.
-Đối với bản thân Ngài, khi cuối đời
cũng chỉ ở trong một am cỏ đơn sơ, rồi khi viên tịch thì Ngài cũng chỉ cho phép
quan quân hoả thiêu thành tro để hoà lẫn với sông núi…
Đó là một số điểm sáng chói của Đức
Trần Nhân Tông. Chúng ta là những thế hệ con cháu của ông bà tổ tiên chúng ta
và Đức Trần Nhân Tông là một nhà vua gương mẫu về trách nhiệm đối với dân tộc,
về tính độc lập dân tộc, về tình thương dân, thương người, về sự giáo dục quan
lại trong triều đình để phục vụ nhân dân...đó là tấm gương mà chúng ta cần phải
học trong cuộc sống của chúng ta hàng ngày.
Kỷ niệm Ngày Giỗ của Ngài năm nay, tại
các CLB Trần Nhân Tông ở trong nước cũng như ở Na Uy và các nước khác thì các
Hiền giả, các hội viên của trung tâm hay các hội viên của hội thiền Trần Nhân
Tông ở hải ngoại hãy chú ý tới những điểm sáng đó. Chúng ta hướng tới tinh thần
đó để rèn luyện phát triển tình thương của chúng ta giữa con người với con người,
tình thương của chúng ta với quê hương, với dân tộc. Chúng ta cần tham khảo học
tập Ngài và phát triển theo tư tưởng của Ngài. Nghĩ cho cùng thì tình yêu, tình
thương của mỗi một con người đối với dân tộc và quê hương của mình luôn luôn là
nguồn cảm hứng vô tận cho toàn bộ sự sống suốt trong cuộc đời của họ, dù họ ở
trong nước hay ở ngoài nước.
Nhân kỷ niệm Ngày giỗ Phật hoàng Trần
Nhân Tông năm nay, tôi có một số chia sẻ với các hiền giả trên toàn cầu như vậy.
Chúc quý vị mạnh khoẻ!
Ngày 08.12.2012
